1. Wat vooraf gaat aan een scheidingsmelding
Het komt veel voor dat degene die wil scheiden in de eerste instantie tot de conclusie komt dat een scheiding alleen maar verlies oplevert. Namelijk het verlies van het gezin, het minder zien van de kinderen, verlies van besteedbaar inkomen, het verlies van de woning en dergelijke. Dit verlies lijkt niet op te wegen tegen het feit dat “alleen maar” de liefde voor de partner verdwenen is. In het hoofd van degene die wil scheiden moet dus een “betere” reden of een rechtvaardiging gevonden worden voor de scheiding. Vaak wordt de rechtvaardiging gevonden door het nemen van emotionele afstand en het uitvergroten van de slechte eigenschappen van degene van wie je wilt scheiden. Het gevolg daarvan is dat de partner van wie men wil scheiden het niet meer goed kan doen. De basis voor een problematische scheiding is hiermee gelegd. Omdat het denkproces voorafgaande aan de scheidingsmelding door de partner niet is meebeleefd, wordt de partner geconfronteerd met een voldongen feit. De partner gaat vervolgens een eigen invulling geven aan de reden voor de scheiding, waarbij de eigen verwarde gevoelens een grote rol spelen. Verdriet, gekwetstheid en met name machteloosheid worden omgezet in de beter te hanteren emotie boosheid. Als gevolg van deze (meestal terechte) emoties is het vaak moeilijk om een echtscheiding in onderling overleg af te handelen met alle consequenties van dien. Immers de afwikkeling van een vechtscheiding neemt vele malen meer tijd in beslag dan een scheiding in goed overleg en kost dus ook vele malen meer. Met dat wat het “meer kost” wordt niet alleen het financiële aspect bedoeld, maar ook de (negatieve) energie, de stress die de echtscheidingsstrijd oplevert en de tijd dat het kost voordat aan een nieuw leven kan worden begonnen.
2. Hoe leg je de basis voor een 'goede' scheiding?
De basis leggen voor een “goede” scheiding is minder ingewikkeld dan het lijkt. Op enig moment moet toch het hoge woord er uit. Hoe eerder dat gebeurt, hoe minder schade er wordt aangericht. Betrek dus je partner vanaf het eerste moment bij het denkproces en je twijfel over de huidige relatie die je hebt met je partner. Geef een duidelijk signaal af op een moment waarop jullie alleen zijn. Na de eerste schrik heeft de partner de kans om actief betrokken te zijn bij of een nieuwe invulling van de relatie of bij het afbouwen van de relatie tot aan de echtscheiding. Wanneer beide partners alles geprobeerd hebben om de relatie te redden, kan een scheiding vaak in goed overleg geregeld worden.
De voordelen van een 'goede' scheiding:
- het scheidingsproces verloopt voor beide partners min of meer gelijktijdig;
- de echtscheidingsprocedure verloopt sneller waardoor eerder aan de verwerking van de scheiding toegekomen kan worden;
- doordat het verwerkingsproces eerder op gang gebracht wordt, kan men eerder beginnen aan een nieuw leven;
- er bestaat geen behoefte om de “schuldige” financieel uit te kleden uit boosheid;
- de communicatie wordt minder verstoord;
- indien er kinderen aanwezig zijn, zijn ouders beter in staat om een invulling te geven aan het gezamenlijk ouderschap na de scheiding.
3. Hoe vertel ik het mijn partner?
De scheidingsmelding, het vertellen aan de partner dat je wilt gaan scheiden, is voor veel mensen één van de moeilijkste momenten in het leven. Wanneer de wens tot scheiding hardop wordt uitgesproken, lijkt de scheiding definitiever dan toen de gedachte alleen nog in het hoofd zat. Bovendien moet, naast de eigen emoties, rekening gehouden worden met de emoties van de partner. Voor veel mensen is dit een reden om de scheidingsmelding zo lang mogelijk uit te stellen. De pijn, zeker bij een onverwachte scheidingsmelding, kan niet verzacht worden. Wel kan degene die wil scheiden een aantal voorwaarden scheppen, waardoor de communicatie tussen de beide partners niet voorgoed verstoord wordt en waardoor de partners tijdens en na het scheidingsproces met elkaar kunnen blijven overleggen.
De Scheidingsboodschap
Wat als eerste duidelijk moet zijn, voor degene die de scheidingsboodschap vertelt, is wat het doel van de scheidingsmelding is.
- Gaat het om een laatste wanhopige poging om de relatie te redden? Wanneer er sprake is van een wanhoopspoging om de relatie te redden, lijkt het ons verstandig om een bemiddelaar, mediator of een relatietherapeut in te schakelen.
- Is er absoluut geen weg terug en is scheiden het enige alternatief? In dit geval, wanneer een scheiding onafwendbaar is, kan degene die wil scheiden rekening houden met het volgende: 1) Geef een duidelijke scheidingsboodschap. Zeker wanneer voor de andere partner de scheidingsmelding onverwacht komt, probeert degene die wil scheiden de scheidingsboodschap vaak te verzachten. Helaas mondt dit vaak uit in een onduidelijke scheidingsmelding waardoor de andere partner zou kunnen denken dat er nog een weg terug is. Een duidelijke scheidingsmelding hoeft geen gevoelloze en harde melding te zijn. 2) Maak de partner deelgenoot van je denkproces, dat vooraf ging aan het besluit om te scheiden. 3) De partner staat aan het begin van het scheidingsproces, waarin jij al veel verder bent.
- Verwijt de partner niet teveel. Meestal heeft degene die wil scheiden de slechte eigenschappen uitvergroot en heeft daardoor geen oog meer voor de goede kanten van de partner.
- Wees eerlijk over de oorzaak/ reden van de echtscheiding ook als er een ander in het spel is. Tijdens het echtscheidingsproces komt de echte reden en de aanleiding waarom de echtscheiding aangevraagd wordt toch wel naar boven en kan dan de voortgang van het overleg over de echtscheiding behoorlijk verstoren. Wanneer de partner pas na de echtscheiding te horen krijgt dat er een ander in het spel is, ontstaat er veel boosheid, wantrouwen en verdriet en wordt het verwerkingsproces volledig verstoord.
- Voorwaarden Het krijgen van een scheidingsboodschap is -op z’n zachtst gezegd- buitengewoon onplezierig. Degene die de boodschap gaat ontvangen, heeft recht op tijd, ruimte en rust voor zichzelf. Het is dus verstandig om de scheidingsmelding te doen op een moment waarop eventuele kinderen niet thuis zijn, de partner niet vlak na de scheidingsmelding verplichtingen (werk, vergadering, familiebezoek) heeft en houdt rekening met het tijdstip, zodat (indien gewenst) ondersteuning van vrienden en/of familie gevraagd kan worden.
4. Tips en valkuilen aan het begin van een scheiding
Scheiden en schuldgevoel
Degene die de scheiding aanhangig maakt, kan last hebben van een schuldgevoel. Dat schuldgevoel kan ervoor zorgen, dat de scheiding die niet eerlijk wordt afgehandeld. Vrouwen zijn veelal geneigd om op financieel gebied concessies te doen, terwijl mannen vaak geneigd zijn om op het gebied van het gezamenlijk ouderschap concessies te doen. Dit alles om van het schuldgevoel af te komen. Vaak leiden deze concessies na de afhandeling van de scheiding tot irritaties en ergernissen, waardoor er nieuwe procedures gestart worden en de destijds in “goed overleg” afgehandelde scheiding alsnog uitloopt op een vechtscheiding.
Scheiden en buitenstaanders
Gezien de hoeveelheid echtscheidingen in Nederland heeft iedereen wel een vriend(in), een buurman, een neef of een nicht die “alles” over echtscheidingen weet en die je graag wil adviseren. Echter het is de echtscheiding van jou en je partner met jullie emoties, jullie wensen en jullie financiële mogelijkheden. De zichzelf opgeworpen goedbedoelende “scheidingsadviseur” adviseert meestal vanuit zijn eigen ervaringen, en de vraag dient dan ook gesteld te worden of zijn ervaringen wel bij jullie passen. Veelal zie je in de praktijk dat niet-professionele scheidingsadviseurs grote moeite hebben om onpartijdig te blijven, waardoor ze soms schade aanrichten zonder dat iemand zich daarvan bewust is. Als je in scheiding ligt heb je natuurlijk behoefte aan een klankbord, begrip en informatie en er is ook niets op tegen om daarnaar op zoek te gaan. Zorg er echter wel voor dat de scheiding op een manier wordt afgehandeld die bij jou past.
5. Voor degene die de scheiding overkomt
Voor de partner bij wie de echtscheidingsmelding als een donderslag bij heldere hemel is aangekomen, heeft veel te verwerken. Als eerste zal moeten doordringen dat de scheidingsmelding echt is en dat er, in de meeste gevallen, geen weg terug is. Naast alle emoties is er ook de zorg en de angst hoe het leven er in de toekomst (al dan niet met de kinderen) uit gaat zien voor wat betreft de financiën en de woning. Al deze gevoelens en zorgen zijn echt en mogen geuit worden. Vaak wordt gedacht dat wanneer de scheiding snel wordt afgehandeld de gevoelens wel afzwakken. Niets is echter minder waar. Ook na het afhandelen van de scheiding blijven de emoties aanwezig. Sterker nog, wanneer de scheiding snel wordt afgehandeld, worden er vaak keuzes gemaakt vanuit emoties waar men achteraf gezien niet blij mee is. Beter is het om eerst een time-out te nemen alvorens de scheiding af te handelen. Degene die de scheidingsmelding ontvangt, is geneigd om de emoties en de zorgen neer te leggen bij degene die wil scheiden. In de praktijk blijkt dat dit alleen maar leidt tot nog meer teleurstelling in de ander. Immers de ander heeft gekozen voor een echtscheiding en wil afstand bewaren.Soms zijn de emoties, veroorzaakt door de scheidingsmelding, zo heftig dat een bezoek aan de huisarts, het maatschappelijk werk of een psycholoog overwogen moet worden. Een andere mogelijkheid is om een (echtscheidings-)coach in te schakelen die op een niet-therapeutische manier helpt het leven en de emoties beheersbaar te maken. Het is goed om te weten dat een scheiding niet tegengehouden kan worden. Immers één van de partners kan éénzijdig de scheiding aanvragen. Het echtscheidingsproces kan wel vertraagd worden. Of vertraging zinvol is, is de vraag omdat dit vaak meer boosheid en afstand oplevert bij de andere partner.
6. voor grootouders, schoonouders, overige familieleden en vrienden
Voor de mensen die direct betrokken zijn bij een echtscheiding in hun omgeving kan een scheiding tot heftige emoties en praktische problemen leiden. Want veelal leidt een echtscheiding niet alleen tot een huwelijksbreuk, maar ook tot een scheuring in de (schoon-) familie en in de vriendenkring. De scheidende partners hebben behoefte aan begrip en zoeken de mensen uit waarbij ze zich het meest gesteund voelen. Daarnaast willen partners in een scheiding graag dat hun gesprekspartners partij trekken voor de één en tegen de ander. Dat dit voor de betrokken familie en vrienden een moeilijke zaak is, blijkt wel uit de hoeveelheid contacten die worden verbroken tijdens en na een scheiding. Naast het verlies van de partner komt het verlies van familie en vrienden extra hard aan. Zeker voor kinderen komt een echtscheiding extra hard aan, wanneer naast het uiteenvallen van het gezin ook een aantal vertrouwde figuren uit hun omgeving wegvallen. Als betrokken buitenstaander bij een echtscheiding is het goed om je voor ogen te houden dat beide partners hun eigen werkelijkheid vanuit hun eigen belevingswereld hebben. Met andere woorden: er bestaat geen één waarheid.
TEST:
Een makkelijk testje omdat aan te tonen hoe werkelijkheidsbeleving in elkaar zit. Zet twee of meer mensen voor het raam en laat ze elk gedurende twee minuten opschrijven wat ze zien. Afhankelijk van leeftijd en geslacht, zullen ze elk andere dingen hebben gezien en dus ook opschrijven. Bijvoorbeeld; een man zal een mooie auto zien langsrijden, een kind ziet een grote zandbak bij de overburen en een vrouw de leuke man op de fiets met een kind voorop en achterop. Conclusie: Ieder voor zich heeft “een andere waarheid” waargenomen vanuit zijn/haar eigen belevingswereld. Veel mensen die betrokken zijn bij een scheiding in hun omgeving vinden het moeilijk om hun gedrag te bepalen naar de scheidende partners. Ze willen vaak geen partij kiezen maar weten ook niet hoe ze wel moeten reageren.
Hieronder volgen een aantal tips:
- Aan elk verhaal zitten altijd twee kanten.
- Een echtscheiding komt bijna nooit zo maar uit de lucht vallen. Vaak is er een voorgeschiedenis, waar buitenstaanders niets vanaf weten.
- Probeer je niet te laten meeslepen door de emoties van de ander. Je maakt het jezelf moeilijk en de ander wordt er niet door geholpen.
- Laat je niet verleiden tot het kiezen van één partij. Er kan genoeg steun en begrip gegeven worden zonder partij te kiezen.
- Raak niet te betrokken bij de echtscheiding van een ander. Je zult niet de eerste zijn die de eigen relatie kapot ziet gaan door de scheiding van een ander.
- Laat je niet verleiden tot de discussie over wat de kinderen wordt aangedaan en wat al dan niet in het belang van de kinderen is. Kinderen hebben maar één belang namelijk dat ze van hun vader en moeder mogen blijven houden.
- Om de kans tot het “verlies” van de kleinkinderen te minimaliseren, zouden grootouders eigenlijk alleen partij mogen kiezen voor de kleinkinderen. Het contact met het schoonkind niet verbreken, hoe moeilijk dat soms ook is wanneer het eigen, weliswaar, volwassen, kind verdriet heeft.
- Aandringen op een scheiding in goed overleg. Bovenstaande gaat natuurlijk alleen op als er geen sprake is van een verslavingsproblematiek, mishandeling of één of andere vorm van agressie of onderdrukking.