1. Verdeling van goederen
Tijdens het huwelijk of een ander samenlevingsverband is er vaak sprake van een opgebouwde gemeenschap van goederen. De opgebouwde gemeenschap van goederen, ook wel de boedel genoemd, wordt bij scheiding verdeeld.
De gemeenschap van goederen of de gemeenschappelijke boedel kan bestaan uit de volgende bestanddelen:
- roerende goederen: zoals de inboedel, de auto(s), de motor(en), aanhangwagen, caravan, fiets(en) en dergelijke;
- onroerende goederen: zoals de koopwoning, een gekochte vakantiewoning, beleggings- of bedrijfspanden die behoren tot het privé-vermogen;
- bank- of girotegoeden, lijfrentes en opgebouwde vermogens in levensverzekeringen, aandelen, obligaties en dergelijke;
- hypotheken, kredieten en andere schulden;
- erfenissen die in de gemeenschap van goederen zijn gevallen (ook de erfenis die nog niet verdeeld is omdat er een testament op de langst levende aanwezig is);
- schenkingen die in de gemeenschap van goederen zijn gevallen.
2. De verdeling van goederen bij een huwelijk in gemeenschap van goederen
Als partners getrouwd zijn in gemeenschap van goederen, dan is alles wat zij bezitten (ook de schulden) in principe van hen samen. Dat betekent dat beiden recht hebben op elk de helft van het opgebouwde vermogen en elk de helft van de schulden. De wetgeving biedt de mogelijkheid om het opgebouwde vermogen anders te verdelen dan op basis van fifty-fifty. Houdt er wel rekening mee dat bij een zogenaamde overbedeling, van de ene partner ten opzichte van de andere partner, er mogelijke fiscale consequenties zijn. De belastingdienst kan dat wat de ene partner meer ontvangt dan de andere partner zien als een schenking, waarover schenkingsrecht betaald moet worden. Erfenissen en schenkingen, die zijn voorzien van een zogenaamde uitsluitingsclausule, vallen niet in de gemeenschap van goederen. De uitsluitingsclausule is opgenomen in een testament of in een akte van schenking en bepaalt dat de erfenis of de schenking niet in de gemeenschap van goederen valt. De erfenissen en de schenkingen die niet zijn voorzien van een uitsluitingsclausule vallen in de gemeenschap van goederen, waardoor beide partners recht hebben op elk de helft van de schenking of erfenis.
3. De verdeling van goederen bij een huwelijk op huwelijkse voorwaarden
Huwelijkse voorwaarden worden voor het huwelijk opgesteld of tijdens het huwelijk wanneer één van beide partners een eigen bedrijf heeft of begint. In de huwelijkse voorwaarden staat beschreven wat elk van de partners heeft ingebracht, hoe tijdens het huwelijk de kosten van de huishouding en de kosten van de kinderen betaald worden en hoe de opbouw van vermogen geregeld wordt. In de meeste huwelijkse voorwaarden is bepaald, dat aan het einde van het jaar het geld dat nog op de rekening staat of opgebouwde schulden tussen de partners verrekend dienen te worden. Deze bepaling noemt men een periodiek verrekenbeding of een Amsterdams rekenbeding. Door jaarlijks met elkaar te verrekenen, wordt door beide partners gescheiden eigen vermogens of gescheiden eigen schulden opgebouwd. Bij scheiding kunnen de partners dus niet over en weer aanspraak maken op de gespaarde bedragen. Wanneer één van de partners een eigen bedrijf heeft, is het mogelijk dat er in het verleden niet periodiek is afgerekend over de bedrijfswinsten waardoor er mogelijk alsnog afgerekend dient te worden tussen de partners. Om hier duidelijkheid over te krijgen kan advies ingewonnen worden bij de notaris. Soms is het financieel en fiscaal aantrekkelijk om, voor de scheiding aan, de huwelijkse voorwaarden te wijzigen of de huwelijkse voorwaarden op te heffen (denk hierbij aan de overdrachtsbelasting op de woning en overige onroerende goederen). Vaak is er binnen de huwelijkse voorwaarden ook sprake van een opbouwde gemeenschap van goederen, omdat partners samen zaken kopen zoals een woning, een auto en dergelijke. Deze opgebouwde gemeenschap van goederen binnen de huwelijkse voorwaarden dient bij scheiding verdeeld te worden. Een grote groep partners heeft, ook al is het verrekenbeding wel opgenomen in de huwelijkse voorwaarden, tijdens het huwelijk nooit periodiek met elkaar afgerekend. Partners kunnen er voor kiezen om de scheiding af te handelen alsof ze waren getrouwd in gemeenschap van goederen of alsnog over de gehuwde periode met elkaar af te rekenen. Dit laatste is, zeker wanneer het huwelijk lang heeft geduurd, een tijdrovende en kostbare zaak. De huwelijkse voorwaarden zijn in notariële taal opgesteld en vaak voor de niet deskundige moeilijk te lezen. Indien nodig kan er uitleg van de huwelijkse voorwaarden bij een advocaat of een notaris gevraagd worden.
4. De verdeling van goederen bij een geregistreerd partnerschap met / zonder voorwaarden
Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het geregistreerde partnerschap zonder en met voorwaarden. De verdeling van de goederen bij een geregistreerd partnerschap zonder voorwaarden kan vergeleken worden met de verdeling van de goederen bij een huwelijk in gemeenschap van goederen. De verdeling van de goederen bij een geregistreerd partnerschap met voorwaarden kan vergeleken worden met de verdeling van de goederen bij een huwelijk op huwelijkse voorwaarden.