1. Rechtbankscheiding
Wanneer beide partners overeenstemming hebben wordt er een convenant echtscheiding opgesteld door de partners zelf of met behulp van een professionele derde. Het convenant echtscheiding dient door een notaris of een advocaat inhoudelijk beoordeeld te worden. Vervolgens stelt de advocaat of de notaris een verklaring op voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Aan de hand van de verklaring wordt bij de gemeente het geregistreerde partnerschap beëindigd. In het geval dat de beide partners geen overeenstemming krijgen, kan één van beiden de rechter verzoeken het geregistreerd partnerschap te beëindigen. Beëindiging van het geregistreerd partnerschap op gezamenlijk verzoek via de rechtbank is niet mogelijk. De meeste echtscheidingen verlopen op dit moment nog steeds via de rechtbank.
De procedure bij de rechtbank kan op een aantal manieren verlopen. Hieronder volgt een korte opsomming:
Een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding met volledig convenant scheiding.
Het gezamenlijk verzoek tot echtscheiding is de meest voorkomende procedure. Het verzoek wordt namens u beiden ingediend bij de rechtbank door een advocaat. Naast het verzoek tot echtscheiding wordt eveneens een door u beiden ondertekend convenant echtscheiding ingediend. In het convenant echtscheiding staan alle gemaakte afspraken met betrekking tot de alimentatie, boedelverdeling, de kinderen, pensioenen en dergelijke. De rechtbank gaat ervan uit dat de gemaakte afspraken in het convenant in gezamenlijk overleg tot stand zijn gekomen. De rechter beoordeelt het convenant dus niet inhoudelijk. Door de rechtbank wordt een beschikking afgegeven op de echtscheiding. Nadat de beschikking is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand is de scheiding officieel een feit. De echtscheidingsprocedure wordt door de rechtbank administratief afgehandeld en neemt ongeveer 6 tot 8 weken in beslag. Er ligt een wetsvoorstel bij de Eerste kamer ten aanzien van echtscheidingen. Indien de wet volledig aangenomen wordt, is bij een echtscheiding waarbij kinderen betrokken zijn een ouderschapsplan verplicht.
Een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding met een onvolledig convenant scheiding.
In sommige gevallen kunnen partners na overleg over een groot aantal zaken overeenstemming hebben en over een aantal zaken niet. De partners vragen de rechter een beslissing te nemen over die zaken waarover de partners samen geen overeenstemming hebben. Afhankelijk van de kwesties waarover partijen geen overeenstemming kunnen krijgen, wordt een rechtbank zitting gepland. De echtscheiding wordt niet altijd administratief afgehandeld.
Een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding zonder convenant scheiding.
Het verzoek tot echtscheiding wordt door de rechtbank administratief afgehandeld. De ex-partners moeten daarna nog om de tafel om alle bij hun scheiding behorende zaken af te handelen. In de praktijk betekent dit vaak lange kostbare procedures. De echtscheiding als zodanig wordt administratief afgehandeld. Vaak volgen er nog procedures om alle gevolgen van de scheiding helder te krijgen.
Eenzijdig verzoek tot echtscheiding.
Eén van de partners bespreekt zelfstandig de scheiding met een advocaat. Het éénzijdige verzoek tot echtscheiding wordt vaak ingeleverd met een voorstel tot verdeling van de boedel, de hoogte van de alimentatie en een omgangsregeling met de kinderen. Na indiening van het éénzijdige verzoek tot echtscheiding, wordt de andere partner door de rechtbank geïnformeerd. De andere partner krijgt 6 weken de tijd om te reageren op het verzoek en het voorstel met betrekking tot de afhandeling van de scheiding.
De voordelen van een rechtbankscheiding zijn:
- De rechter geeft een beschikking af (keurt het convenant goed). Wanneer nu na de scheiding ruzie ontstaat over de omgangsregeling of de alimentatie kan een procedure gestart worden.
- Bij het niet nakomen van de alimentatieverplichting kan onmiddellijk de deurwaarder ingeschakeld worden.
- De scheiding via de rechtbank is officieel erkend in het buitenland.
- De wet limitering op de partneralimentatie is van toepassing.
2. Scheiden van tafel en bed
Bij een scheiding van tafel en bed blijft het huwelijk officieel bestaan maar de echtgenoten hoeven niet meer samen te wonen. Bij een scheiding van tafel en bed wordt een eventuele gemeenschap van goederen verdeeld en opgeheven. Met andere woorden, alles wat de partners na de scheiding van tafel en bed erbij krijgen aan vermogen (geld en bezittingen) blijft dus van degene die dat vermogen ontvangt. Dit geldt ook voor schulden die worden gemaakt na de scheiding van tafel en bed. Na een scheiding van tafel en bed kan men wel gaan samenwonen, trouwen met een ander kan niet omdat men officieel nog getrouwd is. Het gezamenlijk ouderlijk gezag over de kinderen blijft bestaan. Net als bij een definitieve scheiding moet wel afgesproken worden waar de kinderen wonen en hoe aan een omgangsregeling of een co-ouderschap vorm gegeven wordt. Net als bij een “gewone” scheiding moet er bij de rechtbank een verzoek tot echtscheiding van tafel en bed ingediend worden. Een scheiding van tafel en bed kan ook notarieel vastgelegd worden. Na een periode van drie jaar gescheiden te zijn van tafel en bed kan één van beide partijen een verzoek tot echtscheiding in dienen bij de rechter. De rechter kan het huwelijk zonder instemming van de ander ontbinden. Een scheiding van tafel en bed is een optie wanneer er vanuit religieuze of financiële overwegingen een definitieve scheiding niet mogelijk is.
3. Scheiden bij een geregistreerd partnerschap
Wanneer beide partners overeenstemming hebben wordt er een convenant scheiding opgesteld door de partners zelf of met behulp van een professionele derde. Het convenant scheiding dient door een notaris of een advocaat inhoudelijk beoordeeld te worden. Vervolgens stelt de advocaat of de notaris een verklaring op voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Aan de hand van de verklaring wordt bij de gemeente het geregistreerde partnerschap beëindigd. In het geval dat de beide partners geen overeenstemming krijgen, kan één van beiden de rechter verzoeken het geregistreerd partnerschap te beëindigen. Beëindiging van het geregistreerd partnerschap op gezamenlijk verzoek via de rechtbank is niet mogelijk.
4. Beëindiging van samenleving met een samenlevingscontract
In de meeste samenlevingscontracten is bepaald dat het contract beëindigd kan worden door het opsturen van een aangetekende brief naar de partner met daarin vermeld dat het samenlevingscontract (éénzijdig) wordt opgezegd. Het inschakelen van een advocaat of notaris is dan ook niet persé vereist. Afhankelijk van de voorwaarden in het samenlevingscontract kan er sprake zijn van een gemeenschappelijk opgebouwd vermogen of schuldenlast welke bij scheiding gedeeld moet worden. In sommige contracten is ook bepaald dat de opgebouwde pensioenrechten verdeeld dienen te worden en/of dat de meest verdienende partner verplicht is om, na het uit elkaar gaan, in het levensonderhoud (alimentatie) van de minst of niet verdienende partner te voorzien. In enkele gevallen kent de rechter, op basis van “redelijkheid en billijkheid”, toch een partneralimentatie toe, ook al was een bepaling met betrekking tot het levensonderhoud niet opgenomen in het samenlevingscontract. Veel partners die een samenlevingsverband beëindigen waaruit kinderen geboren zijn of waarin een behoorlijk vermogen is opgebouwd, kiezen er voor om dit samenlevingsverband te beëindigen door gemaakte afspraken vast te leggen in een professioneel convenant scheiding. Let op gezamenlijk ouderlijk gezag, zie hiervoor de pagina over kinderen.
5. voorlopige voorziening
Een voorlopige voorziening wordt meestal door één van de partners aangevraagd voordat de scheiding rond is.Bij een voorlopige voorziening vraagt één van de partners aan de rechter bijvoorbeeld de kinderen en de woning voorlopig aan hem/haar toe te wijzen. De bepalingen in de voorlopige voorziening wordt vervangen door de definitieve afspraken in het echtscheidingsconvenant.
6. Scheiden wanneer u in het buitenland woont
Wanneer u in het buitenland woont en de Nederlandse nationaliteit bezit, is het mogelijk om een gezamenlijk echtscheidingsverzoek in te dienen.